Усё пра авуляцыю. Найбольш часта задаюць пытанні

1. Паспяванне некалькіх яйкаклетак адначасова - гэта рэдкасць для здаровай жанчыны?

Паспяванне яйкаклетак - складаны працэс, які залежыць ад гарманальнай актыўнасці арганізма. Вядома, што паспяванне большасці зачаткавых палавых клетак адбываецца ўнутрычэраўна. Пачынаючы з падлеткавага ўзросту, пад уплывам гармонаў гіпофізу, у яечніках адбываюцца цыклічныя змены. Лёс кожнага фалікула знаходзіцца пад кантролем эндакрынных сістэм, ад якіх адбываюцца наступныя падзеі - рост фалікулаў, выбар дамінантнага (лідыруе), паспяванне яйкаклеткі, авуляцыю і фарміраванне жоўтага цела. Як правіла, у людзей спее 1 яйкаклетка ў цыкле. Паспяванне некалькіх яйкаклетак з'яўляецца рэдкасцю для жанчын. Часцей за ўсё гэта можа быць у пары, у родзе ў якіх нараджаліся двайняты. Таксама паспяванне некалькіх яйкаклетак адбываецца ў праграмах ВРТ (дапаможных рэпрадуктыўных тэхналогій). Пры правядзенні праграм вырошчваюцца і апладняюцца некалькі яйкаклетак.

2. Як узрост жанчыны ўплывае на авуляцыю? Цыкл без авуляцыі - гэта норма?

Узрост жанчыны з'яўляецца бясспрэчным аргументам ў ацэнцы функцыянальнага стану рэпрадуктыўнай сістэмы жанчыны. На сённяшні дзень вызначаны асноўныя заканамернасці працэсаў росту фалікулаў, авуляцыі і развіцця жоўтага цела, і звязаныя яны, у прыватнасці, з гарманальнай рэгуляцыяй арганізма. З узростам у яечніку жанчыны памяншаецца лік фалікулаў і змяняецца якасць яйкаклетак. Працэс «старэння яечнікаў» пачынаецца да 30 гадоў і пасля 37 гадоў рэзка памяншаецца колькасць фалікулаў, з якіх спеюць яйкаклеткі ў межах узросту, асабліва старэйшага рэпрадуктыўнага, маюць месца індывідуальныя асаблівасці, абумоўленыя генетыкай чалавека. Тым ні менш узрост страты здольнасці да зачацця і ўзрост страты яечнікамі гарманальнай функцыі, як правілы не супадаюць. Ва ўзросце ад 40 да 45 гадоў жанчына губляе здольнасць да зачацця, паколькі адбываецца мала цыклаў з авуляцыяй, але ў яе яшчэ ў межах 10 гадоў можа захоўвацца менструальныя цыклы і гарманальная актыўнасць яечнікаў.

Анавуляторныя цыклы лічацца варыянтам нормы на працягу года пры станаўленні менструальнай функцыі ў падлеткаў, пры прыёме кантрацэптываў. Кароткачасова можа не быць авуляцыі пры стрэсе, хваробе. Анавуляторныя цыклы магчымыя і ў здаровых жанчын (1-2 разы на год). Пастаянная адсутнасць авуляцыі ў рэпрадуктыўным узросце не з'яўляецца нормай і патрабуе кансультацыі, абследавання, лячэнне доктара, паколькі сведчыць пра захворванне і фарміраванні бясплоддзя ў жанчыны.

3. Якія захворванні парушаюць паспяванне яйкаклеткі?

Можна вылучыць некалькі груп захворванняў, якія парушаюць паспяванне яйкаклеткі. Часта выяўляецца адначасова некалькі захворванняў, якія ўплываюць на авуляцыю і прыводзяць да бясплоддзя жанчыны.

1. Псіхалагічны стан жанчыны (хранічны стрэс).

2. Псіхічныя захворванні.

3. Генетычныя захворванні.

4. Дабраякасныя і злаякасныя пухліны розных органаў і сістэм.

5. Захворванні такіх органаў, як гіпофізу, шчытападобнай залозы, наднырачнікаў, падстраўнікавай залозы, малочных залоз, яечнікаў, якія могуць выклікаць змену гарманальнага статусу

6. Запаленчыя захворванні, асабліва рэпрадуктыўных органаў.

7. Атлусценне і іншыя парушэнні абмену рэчываў.

4. Вымярэнне базальной тэмпературы - показальны метад? Ці можа авуляцыя адбывацца пры тэмпературы ніжэй 37 *. Ці можа тэмпература павышацца, а авуляцыя не адбывацца?

Вымярэнне базальной тэмпературы (БТ) цела - гэта тэст функцыянальнай дыягностыкі, які дазваляе ацаніць гарманальную функцыю арганізма і ўскосна вызначыць фертыльную фазу менструальнага цыклу. На тэмпературу ўплывае мноства фактараў фізічнага і псіхалагічнага стану жанчыны: парушэнне сну, захворвання, стрэс, палавой акт. У сувязі з гэтым змена БТ з'яўляецца не асноўным, а дапаможным метадам вызначэння авуляцыі ў жанчыны і стану яе гарманальнага фону. Вынік замераў уносяць у спецыяльны графік. У першай палове цыкла яна ніжэй 37 *, за суткі да авуляцыі тэмпература паніжаецца, а падчас авуляцыі павышаецца на 0.3 - 0.6 * і трымаецца на гэтым узроўні да заканчэння цыкла, не менш за 12 дзён (у межах 37.0 - 37.4 * ). За 2-3 дні да пачатку менструацыі БТ пачынае зніжацца, дасягаючы да яе пачатку прыкладна 37 *. Розніца першай фазы і другой фазы павінна быць не менш 0.4 - 0.5 *. Ідэальны графік сустракаецца досыць рэдка. Варыянты БТ могуць быць разнастайнымі, прычым кожная асаблівасць сведчыць пра пэўныя парушэннях. Як правіла розніца паміж сярэднім значэннем БТ 1 і 2 фаз менш 0.4 * - яйкаклетка не спее. Больш падрабязную кансультацыю па выніках БТ і авуляцыі дае ў кожнай канкрэтнай сітуацыі індывідуальна доктар. Для ўстанаўлення авуляцыі аналізуецца адразу некалькі параметраў абследавання жанчыны: БТ, УГД яечнікаў і маткі, гармоны крыві па фазах менструальнага цыклу, а так жа агляд і апытанне пацыенткі. Нізкая тэмпература ў абедзвюх фазах (напрыклад, 36.0 - 36.5 *) пры захаванні розніцы не менш 0.4 * - гэтак жа нармальная індывідуальная з'ява .

5. Ці могуць хлусіць тэсты на авуляцыю? Ці заўсёды станоўчы тэст - паказчык, што авуляцыя адбылася?

Авуляцыя - гэта выхад яйкаклеткі з яечніка, якая гатовая да апладнення і кіруецца гармонамі. Пры дасягненні фалікулам пэўнага памеру і функцыянальнай актыўнасці, адбываецца яго разрыў, праз які яйкаклетка пакідае фалікул. Паміж працэсам падрыхтоўкі да авуляцыі і самой авуляцыяй каля 36-48 гадзін. Калі адбылося апладненне яйкаклеткі, то на 4 дзень эмбрыён трапляе ў матку і адбываецца імплантацыя. Калі апладненне не адбылося, то яйкаклетка гіне.

У сярэднім авуляцыя адбываецца на 14 дзень менструальнага цыклу (пры 28-дзённым цыкле). Адхіленне ад сярэдняга назіраецца даволі часта і не з'яўляецца паталогіяй.

Тэсты на авуляцыю па мачы заснаваны на вызначэнні ў ёй лютэінізіруючага гармону (ЛГ). Тэсты бываюць аднаразовымі і шматразовымі. Тэсты не з’яўляюцца абсалютна дакладнымі. Прычынамі ілжываадмоўных вынікаў на авуляцыю могуць быць:

• розны час тэставання;
• колькасць выпітай напярэдадні тэставання вадкасці;
• розная адчувальнасць тэсту;
• у арганізме кожнай жанчыны выпрацоўваецца розная колькасць ЛГ;
• калі праводзіць тэст адзін раз у дзень пры нерэгулярным цыкле, існуе магчымасць прапусціць авуляцыю.

На жаль, тэсты на авуляцыю паказваюць не авуляцыю, а ўзровень ЛГ ў дынамику.

Павышэнне ўзроўню ЛГ характэрна для фазы авуляцыі, але можа быць павышаным пры гарманальнай дысфункцыі, постменапаўзе, сіндроме знясіленых яечнікаў, захворванні нырак, пры стымуляцыі авуляцыі пасля ўколаў ХГЧ.

Таму спадзявацца толькі на тэсты пры гарманальных дысфункцыях не варта. Неабходна дадаткова выкарыстоўваць УГД для вызначэння наяўнасці і тэрмінаў авуляцыі.

Доктар акушэр-гінеколаг

Гарадскога Цэнтра планавання сям'і Раддома №2 Зубарава А.В.